In het reclamefilmpje is in het Duits te horen ’We brengen het gevoel van de goeie oude tijd terug’ en wordt een speciale retrofles gepresenteerd ter gelegenheid van 75 jaar Fanta. De omstreden ’goeie ouwe tijd’-zin moest mensen terugbrengen naar mooie momenten uit hun kindertijd. Tegenover de Amerikaanse website Buzzfeed verontschuldigde Coca-Cola zich voor dit beeld van de ’gute alte Zeit’. Het was nooit de intentie nazitijden als gezellige historie te rubriceren.
Max Keith en de fantastische geboorte
Het verhaal van Fanta begint bij de Duitse tak van Coca-Cola. In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog werd de aanvoer van grondstoffen voor tal van in Duitsland gefabriceerde producten danig bemoeilijkt. Dat gold ook voor de colasiroop die steeds problematischer kon worden verscheept van de Verenigde Staten naar nazi-Duitsland. In het jaar 1938 komt de Amerikaan Ray Powers, de man die de activiteiten van Coca-Cola leidde in Duitsland, om het leven bij een auto-ongeluk. Zijn rechterhand, de Duitser Max Keith, nam zijn positie over. Keith kreeg plots zeggenschap over een immens imperium, maar kon de grote bestseller Coca-Cola ongelukkigerwijs niet meer fabriceren. Wat Keith moest doen, was komen met een plan om de 43 Coca-Cola-fabrieken die er destijds in Duitsland stonden in bedrijf te houden. En dat deed Keith. Met een wisselende set ingrediënten die nog wel voorhanden was aan het begin van de oorlog werd gewerkt aan een nieuwe receptuur. (tekst gaat door onder afbeelding)
Wat nog ontbrak: een naam voor de drank. Keith kwam met de truc van de good old ideeënbus en riep zijn personeel op om hun Fantasie te gebruiken. Verkoper Josef Knipp kwam – salesman als hij was – linea recta met de naam Fanta.
Op het laboratorium in Essen ontwikkelde Dr. Wolfgang Schetelig een recept met een reeks restproducten uit andere industrieën. Eigenlijk werd alles dat vrucht was en dat te bemachtigen was gebruikt. Hoofdingrediënten waren echter: appelpulp, als overblijfsel bij de productie van appelsap en cider, pulp van citrusvruchten, geleverd door nazibondgenoot Italië en melkwei, restproduct bij de productie van kaas. Door de kleurstof karamel die werd toegevoegd had de drank een bruine kleur die niet eens zo veel verschilde van Coca-Cola. Wat nog ontbrak: een naam voor de drank. Keith kwam met de truc van de good old ideeënbus. Hij riep zijn personeel op om een naam te verzinnen voor de nieuwe frisdrank en daarbij vooral hun Fantasie te gebruiken. Verkoper Josef Knipp kwam – salesman als hij was – linea recta met de naam Fanta. Het logo werd ontworpen door Coca-cola reclameschilder Walter Schöttler en de drank was klaar om de harten van de Duitsers te veroveren. En dat deed Fanta. Al was het vaak niet primarily a refreshing beverage. Want ook de Duitse thuiskok ontbrak het aan veel ingrediënten. Vooral smaakstoffen waren een luxe. Waar Fantakuchen (taart waarin een scheut Fanta door het beslag wordt geklopt) tegenwoordig een traktatie is in Duitsland, werd Fanta in de oorlogsjaren nog veel breder ingezet. Het diende als zoetmaker in allerlei gerechten bereid in de Duitse keukens met de karig gevulde kruidenrekjes.
Two worlds apart
Wat wist men nou eigenlijk feitelijk van die hele Fanta-praktijk op het Coca-Cola-hoofdkantoor in Atlanta? Nothing at all. De Amerikanen wisten dat de German branch werd geleid door Max Keith, maar of hij nog werkte voor het moederbedrijf of voor de nazis was in nevelen gehuld. It was war: communicatie was onmogelijk. Er zijn bronnen die melden dat Keith de verjaardag van de Führer vierde en een Hitleresk snorretje droeg op partijen en recepties. De Amerikaanse onderzoeksjournalist Michael Blanding schrijft in zijn boek The Coke Machine: The Dirty Truth Behind the World’s Favorite Soft Drink dat Keith sympathiseerde met de nazis. Hij beschrijft Keith als een‘six-foot giant with a Hitler-inspired mustache, who distributed Coke at Nazi Youth rallies, advertised on Nazi educational pamphlets, and draped the stage in swastikas at bottler conventions’. Toch valt te verdedigen dat Keith weinig keus had. (tekst gaat door onder afbeelding)
Er zijn bronnen die melden dat Keith de verjaardag van de Führer vierde en een Hitleresk snorretje droeg op partijen en recepties.
Waar hij ervoor had kunnen kiezen om Fanta onder zijn eigen naam te bottelen en te verkopen, deed hij het tegenovergestelde – vermoedelijk juist omdat hij zich verantwoordelijk voelde voor het bedrijf. Een na de oorlog door Coca-Cola aangestelde commissie die onderzoek deed naar de supervisie-loze periode gedurende WOII, concludeerde dat Keith nooit nazi was. Hij hield alle fabrieken open gedurende de oorlog, manoeuvreerde zich herhaaldelijk om partijlidmaatschap heen, wist nazi-onalisering te voorkomen en slaagde er in een aantal Coca-Cola-mensen uit handen van de nazis te houden. Na de oorlog verwelkomde hij de Coca-Cola company terug in Duitsland en gaf hen zowel de opbrengst van de oorlogsjaren als zijn nieuwe frisdrank. Fanta is ontstaan als gevolg van de oorlog en werd groot gedurende het nazitijdperk. Is Fanta hiermee een fascist-free beverage? Behoorlijk. Maar was de gute alte Zeit-reclame rond het 75-jarig bestaan van Fanta handig? Nein – ganz und gar nicht.
0 Kommentare zu “Het duistere begin van Fanta.”